Ministerstwo Sportu i Turystyki UNESCO a doping w sporcie - Współpraca międzynarodowa w zakresie walki z dopingiem w sporcie -

Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), będąca organizacją wyspecjalizowaną ONZ, zajęła się, przy początkowej współpracy ze strony Rady Europy, problematyką walki z dopingiem w sporcie, przygotowując projekt Międzynarodowej konwencji o zwalczaniu dopingu w sporcie. Pierwotny tekst Konwencji opracowywany został podczas dwóch międzyrządowych sesji ekspertów do spraw wstępnego szkicu międzynarodowej Konwencji, które odbyły się w styczniu i w maju 2004 roku w siedzibie UNESCO. Ustalono, iż ostateczne ukształtowanie treści przyszłej Konwencji powinno nastąpić podczas trzeciej sesji międzyrządowej ekspertów, która odbyła się w styczniu 2005 roku. Opracowany w ten sposób szkic końcowy Konwencji został zaprezentowany i przyjęty w dniu 19 października 2005 roku na Konferencji Generalnej UNESCO podczas jej 33. sesji, głosami 191 państw członkowskich. Konwencja weszła w życie 1 lutego 2007 roku.

Konwencja miała stanowić panaceum na wszelkie problemy, zwłaszcza natury prawnej, związane z funkcjonowaniem dotychczas obowiązującej regulacji antydopingowej. Miał to być dokument, który wprowadzając bezpośrednio zharmonizowane i zunifikowane standardy Światowego Kodeksu Antydopingowego, pozbawiony będzie wad tego ostatniego. Konwencja bowiem, jako umowa międzynarodowa, posiada w przeciwieństwie do Kodeksu walor prawa powszechnie obowiązującego. Jednak idea, by Kodeks stanowił załącznik do Konwencji i był jej integralną częścią, czy nawet został inkorporowany do treści Konwencji i przez to mógł być bezpośrednio stosowany w poszczególnych państwach, nie została zrealizowana. Do Konwencji w formie aneksów dołączono jedynie „Listę zabronionych substancji i metod" oraz „Standardy przyznawania wyłączeń dla celów terapeutycznych". Kodeks został do Konwencji dołączony jedynie w formie dodatku, który na mocy postanowień samej Konwencji ma jedynie charakter informacyjny i nie stanowi jej integralnej części (art. 4 ust. 2), a przez to nie tworzy dla państw żadnych zobowiązań w sferze prawa międzynarodowego. Konwencja jednak bezpośrednio i pośrednio wspiera założenia Kodeksu, ustanawiając dla państw zobowiązania w obszarze jego obowiązywania. W celu skoordynowania walki z dopingiem w sporcie na szczeblu krajowym i międzynarodowym Konwencja zobowiązuje państwa do przestrzegania zasad Kodeksu jako podstawy działań, służących realizacji jej założeń (art. 4 ust. 1).

Międzynarodowa konwencja o zwalczaniu dopingu w sporcie zobowiązuje państwa-strony do podjęcia określonych działań na szczeblu krajowym (część II Konwencji) oraz w zakresie współpracy międzynarodowej (część III). Na polu działań krajowych państwa odpowiadają między innymi za ograniczenie dostępności i stosowania w sporcie substancji i metod zabronionych oraz usprawnienie kontroli antydopingowych. W tym celu będą one podejmować starania w zakresie zwalczania nielegalnego handlu substancjami i metodami zabronionymi na rzecz sportowców oraz kontroli ich produkcji, przepływu, importu, dystrybucji, sprzedaży. Państwa zobowiązują się także do podjęcia określonych kroków w stosunku do personelu pomocniczego sportowców, w przypadku naruszenia przez nich przepisów antydopingowych. Konwencja w zakresie współpracy międzynarodowej nakłada na państwa obowiązek wspierania misji walki z dopingiem, realizowanej przez Światową Agencję Antydopingową oraz konstytuuje szereg zobowiązań w przedmiocie współpracy przy kontrolach antydopingowych. Ponadto ustanawia ona tzw. Fundusz dobrowolny, czyli Fundusz przeznaczony na wyeliminowanie dopingu ze sportu. Środki Funduszu obejmują między innymi wkłady wnoszone przez państwa-strony, darowizny lub zapisy, dokonywane przez określone podmioty.

Konwencja nie traci z pola widzenia także istotnej kwestii zapobiegania praktykom dopingowym. Nakłada bowiem na państwa liczne obowiązki w zakresie edukacji i szkolenia (część IV), które mają służyć realizacji funkcji prewencyjnej. Konwencja zawiera także odpowiednie zapisy, dotyczące badań naukowych (część V).

Monitorowaniem przestrzegania Konwencji (część VI) zajmuje się Konferencja Stron, stanowiąca jej suwerenny organ. Status doradczy przy Konferencji otrzymała Światowa Agencja Antydopingowa, a status obserwatora Międzynarodowy Komitet Olimpijski, Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski, Rada Europy oraz Międzynarodowy Komitet Wychowania Fizycznego i Sportu. Ten ostatni katalog ma charakter otwarty. Konwencja określa szczegółowo zakres obowiązków Konferencji, sposób komunikacji między państwami-stronami a Konferencją oraz jej strukturę organizacyjną, a także tryb zmiany Konwencji i jej załączników.

Źródło: Piechota R., Sport w polityce organizacji międzynarodowych [w:] Balcerzak M., Jasudowicz T. (red.), Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jana Białocerkiewicza, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 2009, s. 669-693.

Ratyfikacja Konwencji przez Polskę

Dnia 9 listopada 2006 r. Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej podjęła uchwałę o przedłożeniu Międzynarodowej konwencji o zwalczaniu dopingu w sporcie do ratyfikacji Prezydentowi RP, który dokument ratyfikacyjny, stwierdzający przystąpienie Polski do ww. Konwencji, podpisał w dniu 28 grudnia 2006 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych przekazało do Ambasady RP w Paryżu ów dokument ratyfikacyjny, który zgodnie z art. 36 Konwencji został następnie złożony Sekretarzowi Generalnemu UNESCO.

Dnia 17 stycznia 2007 roku Sekretariat UNESCO w Paryżu potwierdził otrzymanie polskiego dokumentu ratyfikacyjnego. Zgodnie z art. 37 Konwencji, weszła ona w życie w stosunku do Polski 1 marca 2007 r. (pierwszego dnia następnego miesiąca po upływie jednego pełnego miesiąca od daty złożenia dokumentu ratyfikacyjnego). Rzeczpospolita Polska jest zatem związana postanowieniami Konwencji od 1 marca 2007 r.

Konwencja została przekazana przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Prezydentowi RP, który zarządził jej publikację w Dzienniku Ustaw (Dz.U. z dnia 8 sierpnia 2007 r., Nr 142, poz. 999).

Konferencja Stron Konwencji

Konferencja Stron Międzynarodowej konwencji o zwalczaniu dopingu w sporcie obradowała do tej pory dwukrotnie. Po raz pierwszy w dniach 5-7 lutego 2007 r., zaś po raz drugi w dniach 26-28 października 2009 r. Podczas 2. Konferencji reprezentowana było również Polska.

2. Konferencja Stron zajęła się przede wszystkim problemami promocji Konwencji, wykorzystaniem środków zgromadzonych w ramach Funduszu Dobrowolnego, a także systemem monitorowania przestrzegania Konwencji oraz statusem względem Konwencji Międzynarodowego standardu ochrony prywatności i danych osobowych, przyjętego przez Światową Agencję Antydopingową w 2008 r.

Uroczyste otwarcie 2. Konferencji rozpoczęło wystąpienie Dyrektora Generalnego UNESCO. Następnie głos zabrali zaproszeni do udziału w uroczystości goście, w tym Przewodniczący Światowej Agencji Antydopingowej, przedstawiciele Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, Międzynarodowego Komitetu Paraolimpijskiego oraz rządów państw, w tym Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Maroko, Kanady, Tunezji i Republiki Południowej Afryki.

Po zakończeniu ceremonii otwarcia, przedstawiciel Sekretariatu Konwencji wyjaśnił uczestnikom zasady procedowania w czasie Konferencji. Zostały one ujęte w omawianym przez Sekretariat dokumencie „Rules of procedure".

Następnie przystąpiono do wyboru Przewodniczącego, Wiceprzewodniczących i Sprawozdawcy Konferencji. Wybory przeprowadzono według parytetu regionalnego. W panelu zarządzającym przebiegiem Konferencji znaleźli się przedstawiciele Hiszpanii (grupa I państw; propozycja Holandii i Szwecji), Rosji (grupa II, w niej Polska; propozycja Azerbejdżanu), Argentyny (grupa III; propozycja Meksyku i Wenezueli), Chin (grupa IV; propozycja Japonii, Australii i Indii) oraz Kamerunu (grupa Va; propozycja RPA i Kenii) i Maroko (grupa Vb; propozycja Kuwejtu i Algierii). Przedstawiciel Hiszpanii został Przewodniczącym, przedstawiciel Argentyny Sprawozdawcą, zaś pozostali Wiceprzewodniczącymi 2. Konferencji.

Po zakończeniu wyborów, przyjęto porządek obrad 2. Konferencji i przystąpiono do jego realizacji. W czasie trwania Konferencji poruszono, zgodnie z porządkiem obrad, następujące problemy:

Promocja Międzynarodowej konwencji o zwalczaniu dopingu w sporcie

Dyskutowano nad możliwymi sposobami zwiększenia liczby państw-stron konwencji poprzez odpowiednie działania na rzecz promocji Konwencji.

Fundusz Dobrowolny na rzecz eliminacji dopingu

Dyskutowano nad problemem wykorzystania środków zgromadzonych w ramach Funduszu Dobrowolnego. Zgodnie z przyjętymi wcześniej zasadami dystrybucji tych środków, miałyby one być przeznaczone na realizację narodowych i międzynarodowych projektów, w tym w szczególności akcji edukacyjnych. Wiodącą rolę w tym przedsięwzięciu odgrywać miał Komitet Zatwierdzający, złożony z przedstawicieli państw, wybranych według parytetu regionalnego.

Przystąpiono do wyboru członków Komitetu. W jego skład weszli przedstawiciele Francji (grupa I, na drugą połowę kadencji Kanada), Rosji (grupa II), Wenezueli (grupa III), Indii (grupa IV), RPA (grupa Va, na drugą połowę kadencji Wybrzeże Kości Słoniowej) oraz Kuwejtu (grupa Vb).

Ponadto, w tym punkcie porządku obrad Sekretariat Konwencji złożył sprawozdanie finansowe z dotychczasowego wykorzystania środków zgromadzonych w Funduszu, a także udzielił informacji na temat zarządzania Funduszem w latach 2008-2009 i przedstawił plany w tym zakresie w odniesieniu do okresu 2010-2011.

Monitorowanie przestrzegania Międzynarodowej konwencji o zwalczaniu dopingu w sporcie

Przedstawiciel Sekretariatu Konwencji przedstawił model monitorowania zgodności działań podejmowanych przez państwa-strony Konwencji z jej postanowieniami. Przypomniał, że państwa opowiedziały się za wprowadzeniem w tym zakresie modelu ankiety internetowej. Następnie przedstawił strukturę takiej ankiety, przypominając o konieczności jej wypełnienia do końca 2009 r.

Międzynarodowy Standard Ochrony Prywatności i Danych Osobowych WADA

Konferencja zadecydowała o statusie ostatniego ze standardów międzynarodowych, wprowadzonych przez WADA, względem Konwencji. Podjęto decyzję o jego przekazaniu do wiadomości państwom-stronom, bez nadawania mu charakteru załącznika lub dodatku, jak to ma miejsce w przypadku poprzednich standardów WADA.

Po zakończeniu dyskusji w tej części porządku obrad, uczestnicy Konferencji podjęli decyzję o przyjęciu nowej Listy substancji i metod zabronionych WADA w trybie zmiany załącznika nr 1 do konwencji, określonym w art. 34 Konwencji.

Na zakończenie Konferencji Sprawozdawca przedstawił raport skrócony z przebiegu 2. Konferencji.

Załączniki i dodatki do Konwencji

Konwencja opatrzona została dokumentami dodatkowymi o różnym względem Konwencji statusie. Dwa z takich dokumentów mają charakter załączników, co oznacza, że stanowią one integralną część Konwencji na podstawie jej art. 4 ust. 3. Są to Lista zabronionych substancji i metod oraz Standardy przyznawania wyłączeń dla celów terapeutycznych. Na podstawie art. 34 Konwencji możliwa jest zmiana treści tych załączników, w przypadku gdy decyzję o zmianie odpowiednich standardów międzynarodowych podejmie Światowa Agencja Antydopingowa. To ostatnie dotyczy przede wszystkim Listy zabronionych substancji i metod, którą WADA aktualizuje każdego roku.

Trzy dokumenty dołączono do Konwencji w charakterze dodatków. Są to Światowy Kodeks Antydopingowy, Międzynarodowy Standard dla Laboratoriów oraz Międzynarodowy Standard Badań. Dokumenty te są odpowiednikami właściwych standardów międzynarodowych WADA, obowiązujących w roku przyjęcia Konwencji. Na podstawie art. 4 ust. 2 Konwencji dodatki zostały załączone do celów informacyjnych i nie stanowią integralnej części Konwencji. Dodatki jako takie nie nakładają na państwa-strony żadnych wiążących zobowiązań na mocy prawa międzynarodowego